KOKAPENA
Ezkaba mendiaren magalean kokatuta, Artikak Iruñearekin egiten du muga hegoaldean, Berriozarrekin ipar-mendebaldean eta Antsoainekin ekialdean, eta Arga ibaiaren eskuinaldean dago, Juslapeña eta Ulzama ibaien artean.
Hiriko autobus-lineak: L14, L16, L17
HISTORIA
Bertan, Brontze Aroko objektu ebakitzailearen eta mailu edo mazoaren nahasketa leundu bat jaso zen.
XI. mendetik aurrera, nagusiki Iruñeko mitrari lotutako lekua izan zen. Gotzainak katedraleko erizaindegiari, kabildoari, errotei eta hiribilduari esleitu zizkien herriko elizaren errentak. Jerusalemgo San Joan ospitaletegiek lur sail bat erosi zuten beren mugartean, eta herrian ondasunak zituzten, Trinitario Oinutsen Iruñeko komentuak, Santa Engraziako Klarak eta San Pedro Ribaskoaren Agustinoak, baita San Nikolas Kabildoa ere.
Bereziki esanguratsua da, inguruko beste herri batzuekin batera, Independentzia Gerran (1813) frantsesen aurka izan zuen borroka. Aipatzekoa da Felix Sarasa, “Txolin”, Katalina Sarasarekin ezkondua, Artikako Zolinenea etxekoa, honen buruan prezioa jarri zelarik.
ARTIKA GAUR
Artikako herri zaharrak bi handitze garrantzitsu ezagutu ditu XX. mendeko 80ko hamarkadaren erdialdetik, gaur egungo populazioa eratu dutenak.
Lehenengoa 1987an hasi zen bizitegi-gune bat eraikitzen, aurreko nukleoari itsatsita, biztanleria bikoiztu baitzuen. Handik gutxira, hiritartze berri batek ia 500 bizilagun hartu zituen.
Hala ere, 2006. urtean, nukleoaren eraldaketa handia gertatu zen, 1.800 etxebizitza eraiki baitziren Artikaberri izenez ezagutzen den lekuan, Iruñea eta Berriozar udalerriaren ondoko jatorrizko biztanleriatik jada urrun dagoen eremu batean. Biztanleriak gora egingo du, gaur egungo 4.000 biztanle baino gehixeagora arte.